Chế độ dinh dưỡng
Nuôi dưỡng đúng là vấn đề quan trọng nhất trong điều trị đối với bệnh nhân mắc tiêu chảy đặc biệt là tiêu chảy kéo dài.
Giai đoạn tiêu chảy cấp
Duy trì bú mẹ hoặc sữa công thức phù hợp với lứa tuổi. Dùng sữa giảm hoặc không chứa đường Lactose.
Cung cấp đầy đủ năng lượng protein, vitamin và muối khoáng cho cơ thể. Nhằm nhanh chóng phục hồi những tổn thương ở niêm mạc ruột và cải thiện tình trạng dinh dưỡng.
Tránh cho ăn hoặc uống những thức ăn, nước uống làm tiêu chảy nặng thêm.
Giai đoạn phục hồi
Khi tiêu chảy đã ngừng, tiếp tục cung cấp đầy đủ thức ăn trong thời kỳ hồi phục. Trẻ em còn bú cần được tiếp tục cho bú. Nếu cho trẻ đang sử dụng sữa công thức thì tiếp tục duy trì hoặc thay dần sữa không chứa đường Lactose về dùng sữa công thức thông thường. Sử dụng thêm từ sữa đã được lên men như sữa chua.
Đảm bảo cung cấp năng lượng theo nhu cầu khuyến nghị bằng cách chế biến các món ăn đủ các nhóm thực phẩm. Tránh những thức ăn loãng chứa năng lượng thấp và có khối lượng lớn. Hạn chế những thức ăn làm tăng nồng độ thẩm thấu. Như các loại nước giải khát hoặc nước hoa quả sản xuất công nghiệp, thức ăn, nước uống quá ngọt. Những thức ăn này có thể làm tiêu chảy trở lại. Nên cho ăn làm nhiều bữa nhỏ, có thể tới 6 bữa/ngày. Cung cấp thêm các loại vitamin, muối khoáng đặc biệt là Vitamin nhóm B, vitamin A, kẽm và sắt.
Tăng thêm mỗi ngày một bữa ăn trong thời gian ít nhất là một tháng. Nếu trẻ bị SDD thì cần tiếp tục duy trì tới khi cân nặng và chiều cao hồi phục.
Nguyên tắc xây dựng khẩu phần trẻ tiêu chảy giai đoạn phục hồi
| Nguyên tắc | Cơ cấu khẩu phần trung bình | Ký hiệu | |
| – Đảm bảo nhu cầu các chất dinh dưỡng theo lứa tuổi. – Dạng chế biến: lỏng đến đặc dần tuỳ thuộc vào lứa tuổi. – Lựa chọn thực phẩm: + Mềm, ít xơ sợi, dễ tiêu hoá, không sinh hơi, không gây dị ứng, hút độc, làm đặc phân. + Giảm lượng protid từ sữa bò, nên sử dụng protid từ đậu nành hoặc protid đã thủy phân. + Giảm các loại đường hấp thu nhanh. + Chứa ít hoặc không có đường Lactose. + Có nhiều kẽm, vitamin A hoặc beta caroten + Kích thích sự phát triển và bổ sung vi khuẩn có ích cho đường ruột. – Số bữa ăn: 6 – 8 bữa/ngày (tuỳ theo lứa tuổi). | Nhóm tuổi | Cơ cấu khẩu phần | |
| < 6 tháng | E (Kcal): 620 P (g): 21 L (g): 36 – 40 G (g): 44 – 53 | 1TH2-X | |
| 7 – 12 tháng | E (Kcal): 820 P (g): 23 L (g): 18 – 27 G (g): 120 – 140 | 2TH2-X | |
| 1 – 3 tuổi | E (Kcal): 1100 – 1200 P (g): 28 L(g): 20 – 25 G (g): 200 – 250 | 3 TH2-X | |
| 4 – 6 tuổi | E (Kcal): 1400 – 1500 P (g): 36 L (g): 25 – 30 G (g): 250 – 280 | 4TH2-X | |
| 7 – 9 tuổi | E (Kcal): 1700 – 1800 P (g): 40 L (g): 25 – 30 G (g): 280 – 320 | 5TH2-X | |
| 10-15 tuổi | E (Kcal):1900 – 2000 P (g): 50 – 60 L (g): 30 – 40 G (g): 350 – 380 | 6TH2-X | |
Thực phẩm nên sử dụng khi trẻ bị tiêu chảy
Gạo: có ít chất xơ nên dễ tiêu hóa và hấp thu.
Thịt gà: là nguồn dinh dưỡng rất tốt cung cấp protein và các dưỡng chất quan trọng khác.
Chuối: dễ tiêu hóa và hấp thu. Hàm lượng Kali cao giúp cho việc bổ sung Kali bị mất đi trong tiêu chảy. Chuối cũng giàu Pectin và Inulin là chất xơ hòa tan giúp cho việc hấp thu dịch trong lòng ruột.
Táo: là nguồn thực phẩm dồi dào cung cấp Pectin. Tuy nhiên, chất xơ của táo rất khó để cho ruột hấp thu. Khi táo được đun chín thì dễ được hấp thu hơn. Nước táo chín rất tốt cho việc hấp thu cũng như cung cấp Pectin và các chất dinh dưỡng khác.
Sữa chua: nhìn chung trong giai đoạn tiêu chảy, các sản phẩm từ sữa nên hạn chế. Tuy nhiên sữa chua có nhiều Lactobacillus acidophilus và Bifidobacterium bifidum. Chúng là probiotic giúp cho sự cân bằng của hệ vi khuẩn chí đường ruột.
Thực phẩm không nên sử dụng khi trẻ bị tiêu chảy
Sản phẩm có nhiều đường đơn như nước ngọt kẹo bánh.
Sản phẩm từ sữa: các sản phẩm từ sữa nên hạn chế trong giai đoạn này. Vì dù sao trong tiêu chảy thì một lượng enzyme Lactase cũng bị mất. Những thực phẩm này là: bơ, phomat, kem, sữa.
Các thực phẩm sinh hơi: đậu đỗ, cải bắp, súp lơ, hành, cải xanh.
Thức ăn nhiều chất béo: dễ gây tình trạng tăng co bóp của ruột.
Đồ ăn nhanh.
Thực đơn đối với trẻ từ 7 – 12 tháng tuổi
| Giờ | Ngày thứ 1 | Ngày thứ 2 | Ngày thứ 3+4 |
| 6h | Bú mẹ | Bú mẹ | Bú mẹ |
| 9h | – Bột thịt gà + cà rốt + Bột gạo: 15g + Thịt gà 25g + Cà rốt nghiền 15g + Dầu ăn 2ml – Hồng xiêm nghiền ½ quả | – Bột thịt gà + cà rốt + Bột gạo: 15g + Thịt gà 25g + Cà rốt nghiền 15g – Táo nghiền ½ quả | – Bột thịt gà + cà rốt + Bột gạo: 15g + Thịt gà nạc 30g + Cà rốt nghiền 15g – Dầu ăn 2ml |
| 12h | Bú mẹ | Bú mẹ | Bú mẹ |
| 14h | – Bột thịt lợn + cà rốt + Bột gạo 15g + Thịt nạc thăn 25g + Cà rốt nghiền 15g + Dầu ăn 2ml – Chuối chín ½ quả | – Bột thịt lợn + cà rốt + Bột gạo 15g + Thịt nạc thăn 25g + Cà rốt nghiền 15g + Dầu ăn 2ml – Chuối chín ½ quả | Bột thịt nạc + cà rốt + Bột gạo 15g + Thịt nạc 30g + Cà rốt nghiền 15g + Dầu ăn 2ml + Nước giá đỗ 15ml (20g giá đỗ) – Hồng xiêm ½ quả |
| 16h | Bú mẹ | Bú mẹ | Bú mẹ |
| 18h | – Bột thịt gà + cà rốt + Bột gạo 15g + Thịt gà 25g + Cà rốt nghiền 15g + Dầu ăn 2ml – Hồng xiêm nghiền ½ quả | – Bột thịt gà + cà rốt + Bột gạo 15g + Thịt gà 25g + Cà rốt nghiền 15g + Dầu ăn 2ml – Táo nghiền ½ quả | – Bột thịt gà + cà rốt + Bột gạo 15g + Thịt gà 30g + Cà rốt nghiền 15g + Dầu ăn ½ thìa + Giá đỗ 20g (xay nhỏ lọc lấy 150ml nước nấu bột). – Hồng xiêm nghiền ½ quả |
| Từ 21h đến sáng hôm sau | Bú mẹ | Bú mẹ | Bú mẹ |
Thực đơn đối với trẻ từ trên 12 tháng tuổi
| Giờ | Ngày thứ 1 + 2 | Ngày thứ 3 + 4 |
| 6h | Bú mẹ hoặc ăn sữa bò pha loãng ½ với nước cháo + cà rốt 200ml hoặc sữa đậu tương 200ml | Bú mẹ hoặc ăn với sữa bò pha loãng ½ với nước cháo + cà rốt 200ml hoặc sữa đậu tương 200ml |
| 9h | Cháo thịt gà + cà rốt: Gạo 30g + Thịt gà 30g, Cà rốt 50g + Dầu ăn 1 thìa (5g), Giá đỗ 20g Giã hoặc xay lọc lấy nước cháo | Cháo thịt lợn nạc + cà rốt: Gạo 30g + Thịt nạc 30g + Cà rốt 30g + Dầu ăn 5g + Giá đỗ 20g |
| 11h | Bú mẹ hoặc sữa pha với nước cháo cà rốt Chuối tiêu nghiền 1 quả | Bú mẹ hoặc sữa pha với nước cháo cà rốt Hồng xiêm nghiền 1 quả |
| 13h | Cháo thịt gà + cà rốt: Gạo 30g + Thịt gà 30g + Dầu ăn 1 thìa + Cà rốt 30g + Giá đỗ 20g + Giã/xay lọc lấy nước cháo | – Cháo thịt lợn nạc + cà rốt: Gạo 30g + Thịt nạc 30g + Cà rốt 30g + Dầu ăn 5g + Giá đỗ 20g + Giã/xay lọc lấy nước cháo |
| 15h | Sữa bò hoặc sữa đậu tương: 200ml Táo nghiền 1 quả | Sữa bò hoặc sữa đậu tương: 200ml Chuối tiêu 1 quả |
| 17h | Cháo thịt nạc + cà rốt: Gạo 30g + Thịt nạc 30g, cà rốt 30g + Dầu ăn 5g + Giá đỗ 20g | Cháo thịt gà + cà rốt: Gạo 30g + Thịt gà 30g, Cà rốt 50g + Dầu ăn 1 thìa + Giá đỗ 20g giã hoặc xay lọc lấy nước cháo |
| 20h | Bú mẹ hoặc ăn sữa bò pha loãng ½ với nước cháo + cà rốt 200ml hoặc sữa đậu tương 200ml | Bú mẹ hoặc ăn với sữa bò pha loãng ½ với nước cháo + cà rốt 200ml hoặc sữa đậu tương 200ml |
Bác Sĩ Hướng
