Hội chứng kém hấp thu là tình trạng rối loạn tiêu hóa khiến cơ thể không hấp thu đầy đủ dưỡng chất, dẫn đến suy dinh dưỡng và nhiều biến chứng khác. Việc nhận biết sớm các triệu chứng, xác định nguyên nhân và thực hiện chẩn đoán chính xác giúp nâng cao hiệu quả điều trị. Tùy theo mức độ tổn thương, phác đồ điều trị kém hấp thu thường kết hợp dinh dưỡng điều trị, bổ sung vi chất và xử lý bệnh lý nền. Đây là bước quan trọng giúp người bệnh phục hồi toàn diện.
Hội chứng kém hấp thu thường được nhận diện thông qua nhiều dấu hiệu đặc trưng, trong đó các triệu chứng kém hấp thu xuất hiện sớm đóng vai trò cảnh báo quan trọng. Khi phân tích nguyên nhân kém hấp thu, bác sĩ thường đánh giá mức độ tổn thương niêm mạc ruột để xác định hướng xử lý phù hợp. Việc chẩn đoán kém hấp thu đòi hỏi kết hợp chặt chẽ giữa lâm sàng và cận lâm sàng nhằm đảm bảo độ chính xác. Tùy từng trường hợp, phác đồ điều trị kém hấp thu phải được tùy chỉnh để cải thiện khả năng phục hồi tổng thể.
CHẨN ĐOÁN
Chẩn đoán xác định
- Tình trạng dinh dưỡng: đo chiều cao, cân nặng, các chỉ số nhân trắc để đánh giá mức độ SDD và đánh giá mối liên quan với HCKHT.
- Các biểu hiện lâm sàng của SDD
- Ngón tay dùi trống gặp trong xơ nang tụy, các bệnh mạn tính phối hợp như bệnh gan, mật mạn tính.
- Trệu chứng của thiếu vitamin tan trong dầu: còi xương (thiếu vitamin D), xuất huyết (thiếu vitamin K), thiếu máu, thiếu kẽm gây viêm da đầu chi cấp.
- Quan sát phân: phân bóng mỡ, phân lỏng có nước, phân nhão, dẻo hơn.
- Cận lâm sàng: các xét nghiệm thăm dò khả năng hấp thu.
Trong bối cảnh các rối loạn tiêu hóa ngày càng phức tạp, hội chứng kém hấp thu trở thành một chủ đề quan trọng cần quản lý bài bản. Những triệu chứng kém hấp thu có thể bao gồm tiêu chảy kéo dài, phân mỡ và dấu hiệu thiếu vi chất. Đánh giá nguyên nhân kém hấp thu chuẩn xác giúp tránh điều trị sai hướng. Quy trình chẩn đoán kém hấp thu yêu cầu phân tích kỹ tiền sử, thói quen ăn uống và xét nghiệm chức năng hấp thu. Từ đó, lựa chọn phác đồ điều trị kém hấp thu phù hợp nhằm bảo đảm kết quả bền vững.
Chẩn đoán phân biệt
- Teo niêm mạc ruột bẩm sinh
- Bệnh Crohn
- Tiêu chảy do mất clorid bẩm sinh
- Nhiễm Giardia
- Hội chứng ruột kích thích
- Viêm dạ dày ruột
- Loạn sản tế bào biểu mô ruột (Tufting enteropathy)
- Thiếu hụt enzym tụy
- Suy tụy
- Thiếu hụt enterokinase
Khi hội chứng kém hấp thu tiến triển không được kiểm soát, rủi ro suy dinh dưỡng trở nên đáng kể, đặc biệt ở trẻ em. Việc theo dõi các triệu chứng kém hấp thu như chậm tăng trưởng, thiếu máu hay viêm da đầu chi là thiết yếu. Xác định sớm nguyên nhân kém hấp thu sẽ hỗ trợ bác sĩ đưa ra các bước thăm dò chính xác trong quy trình chẩn đoán kém hấp thu. Đồng thời, triển khai phác đồ điều trị kém hấp thu theo hướng cá thể hóa giúp tối ưu tốc độ hồi phục.
ĐIỀU TRỊ
Điều trị hội chứng kém hấp thu theo từng nguyên nhân
- Không dung nạp gluten: chế độ ăn không có gluten (không ăn thức ăn có chứa bột mì), cho thêm sắt, vitamin.
- Điều trị kém hấp thu do nguyên nhân vi khuẩn và KST đương ruột: dinh dưỡng điều trị đóng vai trò quan trọng nhằm mục tiêu:
- Cung cấp đầy đủ năng lượng, protein, vitamin và muối khoáng để trẻ có thể nhanh chóng phục hồi những tổn thương ở niêm mạc ruột.
- Tránh cho trẻ ăn hoặc uống những thức ăn làm tiêu chảy nặng thêm.
- Giảm tạm thời số lượng sữa động vật hoặc đường lactose trong chế độ ăn.
- Đảm bảo chắc chắn cung cấp đầy đủ các thức ăn cho trẻ trong thời kỳ lành bệnh để hồi phục suy dinh dưỡng.
- Kháng sinh chỉ được dùng khi biết rõ nguyên nhân
- Không nên sử dụng các loại thuốc cầm tiêu chảy như thuốc giảm nhu động ruột, giảm xuất tiết, thuốc hấp phụ vì các thuốc này không có tác dụng trên bệnh nhân kém hấp thu.
Hội chứng kém hấp thu có thể xuất phát từ nhiều yếu tố như bệnh lý ruột, rối loạn enzym hay tổn thương gan mật. Các triệu chứng kém hấp thu thường tăng dần khi niêm mạc ruột bị tổn thương kéo dài. Để làm rõ nguyên nhân kém hấp thu, cần thực hiện các xét nghiệm chuyên sâu nhằm loại trừ các bệnh lý tiêu hóa khác. Bên cạnh đó, quá trình chẩn đoán kém hấp thu cần được duy trì liên tục nhằm cập nhật thay đổi ở từng giai đoạn. Phác đồ điều trị kém hấp thu sẽ đạt hiệu quả cao hơn khi kết hợp dinh dưỡng điều trị và kiểm soát biến chứng.
- Nguyên nhân nghi do nhiễm trùng ruột (Bệnh Sprue nhiệt đới):
- Cho trẻ ăn đầy đủ các chất dinh dưỡng
- Kháng sinh phổ rộng
- Bổ sung acid folic và vitamin B12
- Hội chứng khúc ruột mù, quá phát vi khuẩn ruột:
- Metronidazol 15-30ml/kg/ngày × 5-7 ngày × 5 ngày
- Bù nước và điện giải bằng oresol để phòng và điều trị mất nước
- Bổ sung vitamin A và kẽm để chóng làm lành các tổn thương niêm mạc ruột.
Trong quản lý hội chứng kém hấp thu, ưu tiên hàng đầu là nhận diện sớm các triệu chứng kém hấp thu để giảm thiểu rủi ro suy kiệt dài hạn. Xếp hạng nguyên nhân kém hấp thu theo mức độ nghiêm trọng sẽ giúp đội ngũ chuyên môn ra quyết định điều trị nhanh và đúng hướng. Quy trình chẩn đoán kém hấp thu hiện nay bao gồm đánh giá nhân trắc, phân tích phân và kiểm tra chức năng hấp thu. Từ đó, lộ trình điều trị kém hấp thu được thiết kế nhằm tái lập lại hoạt động sinh lý bình thường của ruột.
- Giun lươn:
- Mebendazol 100mg × 2 lần/ngày × 3 ngày
- Metronidazol 15-30ml/kg/ngày × 5-7 ngày
- Tiêu chảy mạn tính thứ phát do giảm hấp thu acid mật: cholestyramin (Questran): 240mg/kg/ngày chia 2-3 lần/ngày.
- Sử dụng thuốc ức chế miễn dịch trong viêm ruột do nguyên nhân tự miễn.
- Rối loạn hấp thu do bệnh lý dị ứng: cần tránh các thức ăn làm gia tăng nguy cơ dị ứng.
- Không dung nạp đường lactose: chế độ ăn không có đường lactose
- Thiếu men sucrase – isomantase: loại trừ saccharose ra khỏi chế độ ăn.
- Nguyên nhân do bệnh gan mật: bổ sung thêm các vitamin tan trong dầu (A, D, E, K).
- Bệnh xơ nang tụy: dùng các chế phẩm từ tụy men tụy và kháng sinh chống bội nhiễm, vitamin E, K, D.
- Hội chứng Schwachman – Diamond: bổ sung men tụy, cho kháng sinh điều trị nhiễm trùng tái đi tái lại.
Để nâng cao hiệu quả quản lý hội chứng kém hấp thu, người bệnh cần được tiếp cận thông tin chuẩn xác từ các nguồn uy tín. Bạn có thể tham khảo thêm kiến thức y học nền tảng tại trang thông tin chuyên môn của chúng tôi: https://yhocvasuckhoe.com.vn/. Bên cạnh đó, thông tin khoa học về hấp thu dinh dưỡng và các bệnh lý tiêu hóa cũng được trình bày đầy đủ trên Wikipedia tại trang Malabsorption, hỗ trợ bạn hiểu sâu hơn về cơ chế bệnh học và phương pháp tiếp cận điều trị.
