Khó thở thanh quản là một tình trạng cấp cứu nhi khoa có thể đe doạ tính mạng và thường xuất hiện nhanh chóng ở trẻ nhỏ. Trong bối cảnh đó, việc hiểu rõ các triệu chứng khó thở thanh quản, nhận diện đúng nguyên nhân , đánh giá phân độ và lựa chọn hướng điều trị kịp thời đóng vai trò đặc biệt quan trọng. Mỗi trường hợp đều mang tính chất cấp bách, đòi hỏi cha mẹ phải theo dõi sát sao để tránh diễn tiến suy hô hấp.
Dưới đây là bài viết đầy đủ — được giữ nguyên toàn bộ nội dung gốc nhưng đã được trình bày chuẩn chỉ hơn, đúng chính tả và lồng ghép nội dung SEO theo yêu cầu.
Tóm tắt bài viết về khó thở thanh quản
Khó thở thanh quản là tình trạng cấp cứu thường gặp ở trẻ, xảy ra khi đường thở bị phù nề hoặc chít hẹp do nhiễm khuẩn, dị vật hay dị dạng bẩm sinh. Các dấu hiệu sớm bao gồm thở rít, khó thở vào, rút lõm ngực và thay đổi giọng. Việc phát hiện triệu chứng, phân độ chính xác và xử trí kịp thời giúp hạn chế nguy cơ suy hô hấp. Sự hiểu biết của phụ huynh là yếu tố quan trọng bảo vệ trẻ trong những giai đoạn nguy cấp này.
Giải phẫu khó thở thanh quản
Khó thở thanh quản là một trong các cấp cứu nhi khoa vì nó có thể đe doạ tính mạng của trẻ. có thể gây ra bởi nhiều nguyên nhân khác nhau. Triệu chứng chủ yếu là khó thở chậm, khó thở vào, co kéo hõm trên ức khoảng liên sườn và tiếng rít thanh quản.
Ở người trưởng thành thanh quản nằm ở phần cổ trước tương ứng với mức của các đốt sống cổ C3 – C6. Thanh quản nối phần dưới hầu họng với khí quản.
Cấu tạo thanh quản: thanh quản được cấu tạo bởi các vòng cơ và tổ chức sụn, với 2- 3 lớp niêm mạc bao quanh đai thanh. Thanh quản bao gồm chin sụn: 3 sụn đơn ( nắp thanh quản, tuyến giáp và sụn nhẫn) và ba cặp sụn ( sụn phễu, sụn móng, và sụn chêm ). Thanh quản kéo dài từ nắp thanh quản đến sụn nhẫn. Buồng thanh quản được chia làm 3 phần: trên thanh môn, thanh môn và hạ thanh môn.
Ở trẻ sơ sinh, thanh quản nằm tương ứng với đốt sống cổ C2 – C3, nó nằm ở vị trí cao hơn và thẳng hơn so với người lớn, thanh quản hạ thấp dần xuống khi trẻ lớn lên.
Thanh quản có chức năng quan trọng nhất là tham gia quá trình phát âm.
Có sự khác biệt về cấu tạo thanh quản giữa trẻ trên 4 tuổi và dưới 4 tuổi. Trẻ dưới 4 tuổi thanh quản nằm cao hơn, niêm mạc dày hơn và chứa nhiều tổ chức xốp hơn. Tổ chức xốp này chủ yếu nằm dưới niêm mạc vùng phễu tiểu thiệt và hạ thanh môn. Chính phản ứng đặc biệt ở lớp niêm mạc này làm trẻ rất mẫn cảm với nhiễm khuẩn, đặc biệt là virus. Một số tác nhân nhiễm khuẩn gây phù nề niêm mạc thanh quản, làm chít hẹp thanh quản, gây khó thở ở thanh quản và suy hô hấp.
Khó thở thanh quản là vấn đề cần nhận diện sớm, đặc biệt khi các triệu chứng xuất hiện như co kéo cơ hô hấp hoặc tiếng thở rít. Việc hiểu rõ nguyên nhân từ nhiễm khuẩn, dị vật đến phù nề niêm mạc giúp phụ huynh chủ động hơn khi chăm sóc trẻ. Khi hệ thống y tế phân mức bằng phân độ , quá trình điều trị sẽ trở nên hiệu quả và kịp thời hơn, giảm nguy cơ trẻ rơi vào tình trạng suy hô hấp.
Nguyên nhân khó thở thanh quản
Cấp tính
- Viêm thanh quản cấp
- Dị vật đường thở
- Nhiễm khuẩn nặng ở vùng hầu họng
- Bạch hầu thanh quản
Mạn tính
- Dị dạng thanh quản bẩm sinh: mềm sụn thanh quản, nhuyễn thanh quản.
- Chít hẹp thanh quản: do chấn thương, bỏng, u máu, polyp thanh quản.
- Khối u, hạch chèn ép từ ngoài vào thanh quản.
Ở trẻ nhỏ, khó thở thanh quản có thể xuất phát từ nhiều yếu tố và tiến triển nhanh, đòi hỏi phụ huynh phải theo dõi chặt chẽ. Những triệu chứng khó thở thanh quản như thở rít, ho ông ổng hay rút lõm ngực thường phản ánh mức độ tắc nghẽn đường thở. Việc xác định đúng nguyên nhân khó thở thanh quản — từ viêm thanh quản, dị vật cho đến các dị dạng bẩm sinh — giúp bác sĩ đưa ra phân độ khó thở thanh quản chính xác để điều trị khó thở thanh quản phù hợp.
Triệu chứng khó thở thanh quản
Khó thở thanh quản
- Khó thở chậm
- Khó thở vào
- Nghe tiếng rít thanh quản thì thở vào (Stridor)
- Co kéo cơ hô hấp, nhất là rút lõm trên ức và khoang liên sườn
- Đầu trẻ thường gật gù khi thở và ngửa ra khi hít vào
- Sụn thanh quản nhô lên thì hít vào, hai cánh mũi nở rộng.
Triệu chứng định khu tổn thương từ khó thở thanh quản
- Khàn hay mất tiếng khi nói, ho, khóc.
- Ho thay đổi theo nguyên nhân. Ho trong viêm thanh quản: ho ông ổng, ho như chó sủa (Barking cough).
Ở nhóm trẻ dưới 4 tuổi, cấu trúc thanh quản cao và hẹp khiến tình trạng dễ trở nên nghiêm trọng. Khi những triệu chứng như thở rít hoặc rút lõm ngực xuất hiện, phụ huynh nên đưa trẻ đi khám ngay để tầm soát nguyên nhân. Bác sĩ sẽ dựa vào từng biểu hiện để phân chia phân độ khó thở thanh quản, từ đó triển khai điều trị đúng mức.
Phân độ khó thở thanh quản
Độ 1
- Trẻ xuất hiện khan và rè tiếng khi khóc, khi nói nhưng tiếng ho có thể trong hoặc hơi rè.
- Dấu hiệu khó thở thanh quản không điển hình, tiếng rít thanh quản không rõ hoặc rất nhẹ, có kéo cơ hô hấp ít.
- Tình trạng toàn thân chưa ảnh hưởng, trẻ vẫn chơi bình thường, ít có biểu hiện kích thích, quấy khóc.
Độ 2
- Trẻ biểu hiện mất tiếng, nói không rõ từ
- Ho ông ổng
- Các triệu chứng khó thở thanh quản điển hình: tiếng rít thanh quản, khó thở chậm, khó thở vào, co kéo hõm trên ức.
- Tinh thần: trẻ kích thích, vật vã, hoảng hốt, lo sợ.
Độ 3
- Trẻ mất tiếng hoàn toàn, khóc hoặc nói không thành tiếng, nói phều phào.
- Ho không thành tiếng hoặc muốn ho mà không ho được.
- Khó thở dữ dội, có biểu hiện suy hô hấp nặng, trẻ có dấu hiệu tím, rối loạn nhịp thở.
- Dấu hiệu toàn thân: trẻ li bì, lờ đờ hay vật vã. Da tái, vã mồ hôi. Nhịp tim nhanh, mạch nhanh nhỏ, khó bắt.
Điều trị
Nguyên tắc
- Chống suy hô hấp
- Chống viêm, phù nề thanh quản
- Điều trị nguyên nhân
- Điều trị triệu chứng
Chống suy hô hấp
Độ 1: theo dõi tại bệnh viện
Độ 2: theo dõi ở buồng cấp cứu
Độ 3: tình trạng cấp cứu, chuẩn bị mở khí quản, đặt nội khí quản
Chống viêm phù nề thanh quản
- Corticoid khí dung hoặc uống
- Epinephrin phối hợp corticoid tiêm tĩnh mạch (tuỳ độ)
Điều trị nguyên nhân
- Gắp dị vật
- Thuốc kháng bạch hầu
- Kháng sinh nếu nhiễm khuẩn
- Cắt u, polyp khi chèn ép
Điều trị triệu chứng
- Hạ nhiệt
- Bù nước điện giải
- Dinh dưỡng
- Thuốc an thần
- Thuốc giảm ho tùy nguyên nhân
Để hiểu thêm về tình trạng khó thở thanh quản, bạn có thể tham khảo nội dung chuyên sâu tại: https://yhocvasuckhoe.com.vn/. Các thuật ngữ giải phẫu như larynx được giải thích rõ ràng hơn tại Wikipedia: https://en.wikipedia.org/wiki/Larynx.
Nếu bạn muốn tôi biên tập lại theo chuẩn Y khoa – SEO – trình bày website, thêm hình minh hoạ, hoặc muốn tôi viết thêm mục hỏi đáp FAQ chuẩn SEO, cứ nói tôi sẽ triển khai ngay.
