Thời kỳ mang thai và cho con bú là giai đoạn đặc biệt. Người mẹ phải ăn để đáp ứng nhu cầu của cả mẹ và bé. Khi mang thai, chế độ ăn cần đủ chất để xây dựng và nuôi dưỡng thai nhi. Khi nuôi con bú, mẹ cần nhiều dinh dưỡng hơn để tạo sữa.
PHỤ NỮ MANG THAI
Khi mang thai, cơ thể người phụ nữ có nhiều thay đổi. Nhưng đáng quan tâm nhất là sự thay đổi về khối lượng, thành phần của máu. Và sự thay đổi về khối lượng, cấu trúc cơ thể. Do đó, mẹ cần chế độ ăn hợp lý để đáp ứng nhu cầu mới. Những thay đổi này ảnh hưởng trực tiếp đến dinh dưỡng cho phụ nữ mang thai.
Thay đổi về khối lượng và cấu trúc cơ thể
Người phụ nữ, trong thời gian mang thai thường tăng khoảng là 12,5kg. Lượng tăng này được kết hợp bởi nhiều yếu tố. Nó bao gồm các thành phần của thai: thai nhi, nước ối và nhau thai. Và sự tăng khối lượng một số mô cơ thể: tăng khối lượng máu, dịch gian bào, tăng khối lượng của tử cung, tuyến vú và mô mỡ.
Tăng cân ở bà mẹ mang thai
| Các phần tăng cân | Trọng lượng tăng (gam) | |
| Thuộc thai nhi | Thai nhi | 3400 |
| Nhau thai | 650 | |
| Nước ối | 800 | |
| Thuộc người mẹ | Dịch gian bào | 1680 |
| Mỡ và các mô khác | 3345 | |
| Tử cung và tuyến vú | 1375 | |
| Máu | 1250 | |
Nếu chia thời gian mang thai thành 3 giai đoạn, mỗi giai đoạn 3 tháng một. Thì sự tăng cân trong 3 thời kỳ này rất khác nhau. Sau 3 tháng đầu thai nghén, cân nặng của người mẹ chỉ tăng được khoảng 1 – 2kg. Sau 3 tháng tiếp theo cân nặng có thể tăng được khoảng 4 – 5kg.
Đặc biệt trong giai đoạn 3 tháng cuối, cân nặng có thể tăng bằng cả 2 giai đoạn trước gộp lại, tức là có thể tăng 6 – 7kg. Những phụ nữ có cân nặng tăng đạt được cân nặng mong muốn như vậy mới có thể sinh được những đứa trẻ có cân nặng sơ sinh từ 3 – 4kg. Và mới có thể đủ lượng mỡ dự trữ giúp cho việc tạo sữa đầy đủ trong thời kỳ nuôi con bú sau này.
Thay đổi về khối lượng và thành phần máu
Khối lượng máu tăng nhanh và đến 3 tháng cuối, khối lượng máu tăng hơn lúc bình thường khoảng 35 – 40%. Trong đó, cơ bản là do tăng khối lượng huyết tương 45 – 50% còn lượng hồng cầu chỉ tăng khoảng 15 – 20%. Vì sự tăng khối lượng hồng cầu với một tương quan thấp hơn so với tăng huyết tương nên giá trị Hemoglobin và Hematocrit ở giai đoạn 3 tháng giữa là thấp nhất và dần tăng trở lại vào 3 tháng cuối.
Đọc thêm: THIẾU MÁU DINH DƯỠNG
Nhu cầu dinh dưỡng trong thai kỳ
Nhu cầu tăng dinh dưỡng bà mẹ mang thai 3 tháng cuối so với khi không có thai
| Chất dinh dưỡng | % tăng hơn | Chất dinh dưỡng | % tăng hơn |
| Năng lượng | 14 | Calci | 50 |
| Protein | 20 | Phospho | 50 |
| Vitamin A | 0 | Sắt | 100 |
| Vitamin D | 100 | Kẽm | 25 |
| Vitamin E | 25 | Iod | 16 |
| Vitamin C | 16 | Selen | 20 |
| Vitamin B1 | 35 |
Riêng với năng lượng, để đơn giản khi tính nhu cầu cho phụ nữ có thai. Ta tính như tính cho một người phụ nữ trưởng thành trong độ tuổi lao động bình thường sau đó cộng thêm 350kcal/ngày.
PHỤ NỮ CHO CON BÚ
Sự tiết sữa
Trong thời gian 3 – 5 ngày đầu sau khi sinh, sữa được tiết ra gọi là “sữa non”. Sữa này có màu vàng đậm, giàu sodium, chlorid và các yếu tố miễn dịch như Lactofeirin và Immunoglobulin A… Nhưng hàm lượng Lactose và Protein tương đối thấp. 10 ngày sau đẻ, sữa có những đặc tính của “sữa hoàn thiện”.
Lượng sữa được tiết ra tăng dần từ 50ml trong ngày đầu sau đẻ đến 500ml vào ngày thứ 5. Và đến 650ml sau 1 tháng; 750ml vào thời điểm 3 tháng. Nếu em bé được bú sữa mẹ. Vì sự tiết sữa sẽ không được duy trì khi không cho con bú (trừ khi trong vòng 3 – 4 ngày đầu sau đẻ).
Đối với hầu hết các bà mẹ, khả năng tiết sữa thường nhiều hơn nhu cầu của một đứa trẻ. Quá trình tiết sữa là một quá trình liên tục. Lượng sữa tiết ra được điều chỉnh bởi nhu cầu của trẻ, động tác mút núm vú có tác dụng kích thích để cơ chế tiết sữa hoạt động tốt và hiệu quả.
Đọc thêm: Ăn gì khi mang thai, thực đơn dinh dưỡng tốt cho mẹ và bé.
Quá trình tiết sữa
Trong 3 – 5 ngày đầu sau sinh, sữa non được tiết ra. Đây là loại sữa có màu vàng đậm, giàu Sodium, Chlorid và các yếu tố miễn dịch như Lactoferrin, Immunoglobulin A, giúp trẻ chống lại nhiễm trùng. Tuy Lactose và Protein còn thấp, nhưng sau khoảng 10 ngày, sữa chuyển thành “sữa hoàn thiện” với thành phần cân đối hơn.
Lượng sữa tiết ra phụ thuộc vào nhu cầu bú của trẻ. Nếu trẻ bú đều, sản lượng sữa tăng dần từ 50ml trong ngày đầu, 500ml vào ngày thứ 5; 650ml sau 1 tháng và đạt 750ml vào 3 tháng sau sinh. Đây là minh chứng rõ rệt cho lợi ích to lớn của sữa mẹ và nuôi con bằng sữa mẹ, vốn được coi là nguồn dinh dưỡng tối ưu nhất cho trẻ sơ sinh.
Đọc thêm: Sữa Mẹ Là Gì? Lợi Ích Vượt Trội Cho Bé và Mẹ Trong 1000 Ngày Đầu Đời
Nhu cầu dinh dưỡng cho tạo sữa
Nhu cầu dinh dưỡng của người mẹ đang nuôi con bú cao hơn nhiều so với người bình thường. Sau khi sinh 4 – 6 tháng, cân nặng của đứa trẻ tăng gấp đôi so với cân nặng sơ sinh. Năng lượng cần cho tạo được lượng sữa trong thời gian này xấp xỉ tương đương với lượng năng người mẹ tích trữ được trong 9 tháng mang thai.
Năng lượng cần để tạo sữa tỷ lệ với lượng sữa được tiết ra hàng ngày. Trung bình 100ml sữa chứa 67 – 70kcal. Hiệu quả năng lượng tạo sữa khoảng 80% (76 – 94%), như vậy để tạo được 100ml sữa cần có 85kcal. Để có một lượng sữa trung bình khoảng 600 – 750ml/ngày. Nguồn năng lượng sẽ được cung cấp từ lượng mỡ dự trữ có được trong thời kỳ mang thai khoảng 100 – 200kcal và bạn cần được cung cấp thêm hàng ngày khoảng 500kcal cho tạo sữa trong suốt thời gian nuôi con bú.
Nói chung, trọng lượng của bạn trong thời kỳ này giảm đi khoảng 0,5 – 1,0 kg/tháng. Tuy vậy, có bạn vẫn duy trì được cân nặng và nhiều bạn còn tăng cân. Trong trường hợp bạn bị giảm cân thì không nên để giảm quá 2kg/tháng.
Nhu cầu tăng dinh dưỡng bà mẹ trong thời gian nuôi con bú so với bình thường
| Chất dinh dưỡng | % tăng hơn | Chất dinh dưỡng | % tăng hơn |
| Năng lượng | 23 | Calci | 50 |
| Protein | 30 | Phospho | 50 |
| Vitamin A | 33 | Sắt | 0 |
| Vitamin D | 100 | Kẽm | 58 |
| Vitamin E | 50 | Iod | 33 |
| Vitamin C | 58 | Selen | 36 |
| Vitamin B1 | 45 |
Riêng với năng lượng, để đơn giản khi tính nhu cầu cho phụ nữ có thai. Ta tính như tính cho một người phụ nữ trưởng thành trong độ tuổi lao động bình thường sau đó cộng thêm 550kcal/ngày.
Kết luận
Dinh dưỡng cho phụ nữ mang thai và cho con bú rất quan trọng. Một chế độ ăn cân bằng, đủ chất sẽ giúp mẹ khỏe mạnh và bé phát triển tối ưu. Đây cũng là khuyến nghị chung của các tổ chức y tế quốc tế.
Đọc thêm: Nutrition and pregnancy
Ngoài ra, bạn có thể tham khảo:
THỨC UỐNG DINH DƯỠNG COLOS IgGOLD
3 comments on “Dinh Dưỡng Cho Phụ Nữ Có Thai và Phụ Nữ Cho Con Bú”